چای ايرانی برگ خشک شده ی گیاه، کاملیا سنسیس است که بوته آن دارای برگ های همیشه سبز به رنگ سبز تیره یا مایل به سیاه است. چای بعد از آب یکی از نوشیدنی های محبوب جهان است. قدمت استفاده از چای در چین به بیش از 5000 سال قبل از میلاد مسيح مي رسد. با وجود ارتباط چند هزار ساله ی فرهنگی، تاریخی و هنری بین ایران و چین نکته ی جالب اینجاست که چای در ادبیات و فرهنگ پزشکی ایران خیلی مورد بحث قرار نگرفته و مطالب گفته شده درباره این موضوع بسیار کم است نه تنها پزشکان قدیمی ایرانی به جنبه های درمانی و طبی آن اشاره نکرده اند بلکه در دیوان شاعران نیز به چای به عنوان یک نوشیدنی گوارا اشاره ای نشده است.
آشنايي ايرانيان با گياه چاي و كشت آن به زمان مظفر الدين قاجار بر مي گردد كه توسط سفير ايران در هند آغاز شد. كاشف السلطنه با آوردن دو هزار نهال چاي از هند، كشت و پرورش آن در لاهيجان، نوشيدنی محبوب ايرانيان و صنعت چاي ايرانی را رقم زد.
چای ممتاز و بی نظير ايرانی
تاریخ چای ایرانی، اگر چه تاریخ کمتر از دو قرن را شامل می شود، اما صنعت چای و فرهنگ چای ایرانی امروزه جایگاه ویژه یی را در کشورمان بر عهده دارد. به طوری که میزان کشت چای و تولید آن در ایران، نمی تواند پاسخگوي مصرف آن در کشور باشد و به ناچار چای خارجی وارد بازار های ما شده است.
چای انواع مختلفی دارد که نام هریک متناسب با رنگ آنهاست و شامل چای سیاه، چای اولانگ، چای سفید و و چای زرد می باشد. چای ایرانی، از نژاد هندي بوده و از نوع سیاه مي باشد. که خود چای ایرانی نيز انواع مختلفی دارد که هر نوع چای ایرانی نیز طرفداران خاص خودش را دارد. انواع چای سیاه، رنگ های مختلفی را در فنجان ایجاد می کند. از قرمز متمایل به قهوه ای گرفته تا نارنجی روشن و هر کدام از انواع چای هاي ایرانی، عطر و طعم مخصوص خود را دارند. از مهم‌ترین ترکیبات چای در ایجاد رنگ در چای سیاه، پلی‌فنل‌های برگ چاي می باشد. مقدار این ماده به نوع نژاد و گونه گیاه چای بستگی دارد. رنگ چاي ايراني، بهترين نوع رنگ چای جهان را دارد.
در سال هاي اخير، مقدار قابل توجهی چای سبز در ايران نيز توليد مي شود. چای سبز یک گیاه متفاوتی نیست بلکه محصولی است که با روشی متفاوت از همان گیاه چای ايرانی به دست می‌آید.
چای خارجی
کشورهای عمده تولید کننده چای جهان، سریلانکا، هند، چین، ژاپن، کنیا، ویتنام مي باشد. بيشترين سهم چاي خارجي در ايران چای سیلان که در کشور سریلانکا تولید می‌شود و چای هندوستان یا چای کلکته و چای کنیا مي باشد. امروزه به دليل زود دم بودن و طعم ويژه چاي هاي خارجي، طرفداران زيادي در ايران پيدا كرده است و اين امر به دليل نا آگاهي و عدم اطلاع در مورد چاي و توليد چاي مي باشد. در حالي كه چاي ايراني، مرغوب ترين چاي دنيا مي باشد. به اين دليل كه معروف‌ترین و بهترين چای‌های با کیفیت در دنیا، کم رنگ هستند. چاي ايراني، بعد از دم کشیدن اگر چند ساعت هم بماند طعم و رنگ آن عوض نمیشود.
تفاوت چای ايرانی و چای خارجی
تفاوت‌هاي چای ايرانی و خارجي ناشي از تفاوت‌هاي محيط كشت و نوع گياه آن مي باشد. از آنجا كه نوع آب و هوا، خاك بر طعم چاي اثر مي گذارد. چای ایرانی در آب و هوای مناسب شمال ایران بخصوص لاهیجان کشت می شود. تشكيل مواد موثر در چاي به عواملی مثل شرايط نگهداري وروش چاي‌سازي بستگي دارد.
امروزه پيشرفت علم باعث تغییرات ژنتیکی و اثرات تراریخته در توليد مواد غذايي شده است. چای ايرانی، چای کاملا طبیعی می باشد و بدون هيچ گونه تغييرات در گونه گياه آن مي باشد اما در مورد چاي خارجي، در مورد نحوه توليد آن اطلاعات مفيدي در دسترس نيست.
تفاوت چای ايرانی و خارجي از نظر رنگ
چای خارجی برخلاف چاي ايراني زوددم و پررنگ و داراي اسانس مي باشد كه اين به دليل مواد رنگی و طعم‌دهنده كه موقع توليد به آن مي افزايند، ايجاد مي شود. اين مواد افزودني، دو نوع طبیعی و مصنوعی مي باشد. نوع طبيعي مواد افزودني براي عطر چاي خارجي، گیاهی با نام برگاموت است كه بر بدن بخصوص بر روي كبد، اثر نامطلوبي دارد. مواد مصنوعي نيز مواد شيميايي است كه اثرات و خواص مفيد چاي بر روي بدن را خنثي مي كنند.
چایی ایرانی دیردم و کمرنگ است، ديردم و كم رنگ بودن آن يك نوع امتياز محسوب مي شود كه به راحتي مي توان آن را از نوع تقلبي شناخت. ديردم بودن آن نشانه عدم وجود مواد شيميايي در آن است. هم چنين به دليل دسترس بودن سريع به چاي ايراني نياز به افزودن مواد شيميايي براي نگه داري طولاني مدت در آن نيست چون كه بلافاصله بعد از توليد در بازار براي فروش در دسترس مردم قرار مي گيرد. درحالي كه چاي خارجي بايستي پس از توليد طي زماني بيشتر از 6 ماه در اختيار مصرف كننده قرارگيرد.
چاي ایرانی، چای کاملا طبيعي و سالم جهان است. برخلاف تصور عموم مردم كه فكر مي كنند چای خوب بايستي رنگ تیره و طعم قوی داشته باشد. بنابراين شيادان با استفاده از اين تفكر، برگ چای را با محلول پرمنگنات دوپتاس رنگ می کنند و بعد با پارافین مایع، آن را روشن نموده و در عوض چای خارجی می فروشند.
تفاوت چاي ايراني و خارجي از نظر كيفيت بهداشتي
براساس جدیدترین تحقيقات صورت گرفته، در کشور هاي توليد كننده چای خارجی، به دلیل آب و هوای گرم و مرطوب آفات چاي زياد هست. در اين مناطق، از قارچ‌کش ها، حشره‌کش ها و علف‌کش ها در مزارع چاي استفاده می‌شود که مصرف آنها با وجود تاثير گذاري در كشتن آفات، مشکل باقی‌مانده این سموم روی برگ چای خشک است.
در ایران، چای ايرانی برخلاف ساير کشورهای توليد كننده چاي، به علت آب و هوای سرد و مرطوب شمال، از سموم شیمیایی برای مقابله با آفات استفاده نمیشود و به اين دلیل كه دمای هوا در زمستان تا منفی 10 درجه کاهش پیدا می کند و موجب از بین رفتن آفات چاي می‌شود و برای آفات اندک باقی مانده نیز آفات كش طبیعی استفاده می شود و این موضوع سبب شده کارخانه های تولید کننده چاي ايراني، بتوانند محصول کاملا طبیعی و ارگانیک را به بازارهای کشورهای اروپایی صادر کنند. در حالي كه اتحاديه اروپا ورود چاي هند را به دليل داشتن مواد شيميايي زياد درآن در سال 2003 ممنوع نمود.
فوايد چای ايرانی
طبیعت در برگ و گل چای ايراني، املاح و مواد معدنی زیادی به ودیعه گذارده است که کيفیت نهایی چای تولید شده به مقدار این ترکیبات بستگی دارد. در زير به اين مواد و تركيبات اشاره شده است.
تئين
تئين چای ايرانی، در بدن روی سلسله اعصاب و دستگاه قلب و گردش خون اثر می کند و کارهای فکری را تسهیل نموده و قدرت فعالیت های سلول های مغز را زیاد می کند. عمل تئین روی دستگاه گردش خون عبارت است از تشدید انقباض عضله قلب که موجب رفع خستگی و فعالیت مجدد سلول‌های بدن می شود.
کافئین
کافئین، موجب آرامش اعصاب، رفع خستگی و خواب آلودگی می شود. کافئین بالای چای ایرانی، جریان خون را در سطح پوست افزایش می دهد و باعث دفع مواد سمی زاید می شود و این امر موجب شادابی پوست می گردد.
تئوفیلین
تئوفیلین موجود درچای ايراني، شل کننده عضلات و افزایش دهنده جریان خون می باشد. همچنین موجب تقویت قلب و تنظیم ضربان قلب شده و نیز خاصیت ضد التهابی هم دارد.
تانن
تانن،تلخ مزه است. وجود تانن در چای ايرانی مانع جذب مواد معدنی بویژه آهن می شود اما از اسهال جلوگیری می کند. به همين دليل امروزه پزشكان توصيه مي كنند چاي يك ساعت بعد از غذا نوشيده شود. تانن هم چنين ادرارآور بوده و به دفع مواد زاید بدن کمک می کند و درتقویت کبد نیز مفید است.
کاتچین
کاتچین چاي ايراني، به دلیل حذف رادیکال های آزاد خاصیت ضد سرطان، كاهنده چربی خون و ضد ویروس است و همچنین مانع افزایش قند خون و فشار خون می گردد.
تیانین
علت خوش طعم بودن چای ايراني، وجود تیانین در آن است. این ماده ضد استرس و آرام بخش می باشد.
فلوراید
فلوراید موجود در چای ايرانی، برای حفاظت از دندان ها ماده ای مفید به شمار می آید. این ماده موجب استحکام دندان ها و جلوگیری از ایجاد بوی بد دهان می شود و هم چنین دیواره ی عروق خونی را نیز محکم می کند.
ساير خواص چای ايرانی
چای ایرانی هم چنين به‌عنوان ماده ضد عفونی کننده برای شستشوی چشم ها، لثه ها و زخم های عفونی نیز استفاده می شود و به هضم غذا بویژه غذاهای گوشتی کمک می کند و هم چنين ضد درد، ضد آلزايمر، ضدآرتريت، ضد سرطان و ضد افسردگي مي باشد.
ويتامين هاي موجود در چاي ايراني به شرح زير است كه به برخي از خواص آن اشاره شده است.
- C ، یک آنتی اکسیدان قوی كه مانع پيري سلول مي شود و به بهبود زخم ها و شكستگي ها و مبارزه با باكتري ها كمك مي كند.
- K، پيشگيري از لخته شدن خون و كمك به رشد استخوان ها
- B1، كمك به توليد انرژي، تقويت معده و روده، تقويت اشتهاء
- B2، كمك به سلامتي پوست، چشم ها، اعصاب.
- B6، كمك به هضم پروتئين غذا در بدن.
