برای همه ما پیش آمده که گاهی خواسته ایم انتقادی کنیم که انتقاد سازنده و سودمند باشد اما از پس آن برنیامده ایم زیرا نتوانسته ایم عقایدمان را به درستی بیان کنیم. با توجه به اینکه در روابط کاری و عاطفی، تبادل احساسات و عقاید ضروری می باشد بنابراین با احترام به احساسات دیگران و تشخیص زمان مناسب برای ارائه انتقادات خود، می توان موثر عمل کرد .در اینجا می خواهیم راجع به نحوه صحیح انجام انتقادات سازنده، شما را راهنمایی کنیم:
انتقاد را با بیان نکات مثبت آغاز کنید
در هر مساله یا شخصی که قصد انتقاد دارید به دنبال نقاط قوت باشید و با خاطر نشان کردن نقاط مثبت، شروع به کار کرده و در ادامه انتقاد خود را صورت دهید. بنابراین ابتدا نکات خوب مطرح می شود و در ادامه هر آنچه قصد انتقاد دارید را شرح می دهید مانند مسایلی که بایستی اصلاح شوند یا اینکه از نظر شما پذیرفتنی نیستند. بار دیگر و پس از بازگو کردن نکات منفی و مورد انتقاد خود، بیان نکات مثبت و مزیت ها را تکرار می کنید. انتقاد خود را با بیان نتایج سازنده و سودمندی که در صورت عمل به موارد انتقاد شده پیش رو خواهد بود به پایان می رسانید. بطور مثال به طراح یک سایت خبری می توانید بگویید که سایت شما بسیار کاربردی و مفید است و بنده استفاده های قابل توجهی از سایت شما داشته ام و به بخشهای مثبت آن هم اشاره کنید. در ادامه بگویید اما جای خالی بخشهایی مانند… در سایت شما به چشم می خورد. به این منظور بهتر است برنامه هایی را برای گنجاندن این بخشها تدارک دید و در آخر هم بگویید با توجه به اینکه کاربران زیادی از سایت شما دیدن کرده و آن را قبول دارند قابل پیش بینی است که پربار تر کردن مطالب سایت، می تواند تعداد باز دیدکنندگان و اعضاء سایت را به شکل قابل توجهی افزایش دهد.
حتما مطالعه کنید :دوست داشتن خودمان و راه های آن
تمرکز خود را به شرایط معطوف کنید نه شخص خاص
دقت داشته باشید که در زمان انتقاد کردن، موقعیت مورد نظر را تجزیه تحلیل کنید نه شخص مرتبط را . اجازه دهید با بیان مثالی، شفاف سازی کنیم. فرض کنید شخصی سخنرانی انجام داده و شما قصد انتقاد دارید. در ابتدا با توجه به ترفند اولیه ، به بیان نکات مثبت می پردازیم و در ادامه بیان می کنیم که زمان اختصاص داده شده به سخنرانی کافی نبوده به عبارتی با توجه به اینکه 5 مورد بایستی مطرح می شده و شرح هر مورد حداقل 5 دقیقه به زمان نیاز داشته و 5 دقیقه هم جمع بندی مطالب لازم بوده، بنابراین حداقل زمان لازم، 30 دقیقه را در بر می گرفته و در نظر گرفتن 20 دقیقه، کیفیت اجرای سخنرانی را کم کرده و موجب شده نتوانیم به درک عمیقی از مطالب برسیم و در نتیجه استفاده بهینه ای از این سخنرانی نشد. چنانچه به شکل بهتری زمان بندی صورت می گرفت، سخنرانی چشمگیرتری انجام می شد بنابراین برای سخنرانی های بعدی با در نظر گرفتن زمان کافی، می توان نتایج حاصل از سخنرانی را بهتر کرد. این نحوه انتقاد کردن، موقعیت را نشانه گرفته نه شخص سخنران را و کاستی های سخنرانی را در قالب موقعیت زمان بندی گنجانده تا هم سخنران متوجه سطح نامناسب سخنرانیش شود هم بار روانی منفی به روی شخص سخنران نداشته باشد . علاوه بر این، تاثیری که زمان بندی نامناسب سخنرانی به روی محتوای آن و درک مخاطب داشته را بازگو کرده ا ید و به این ترتیب شخص سخنران متوجه می شود که تمرکز به روی موقعیت سخنرانی بود نه شخص او و همچنین می تواند خود را جای شما گذاشته و از منظری دیگر به سخنرانیش نگاه کند.
بطور مشخص انتقاد کنید نه کلی
دقت داشته باشید که به هنگام انتقاد، تنها مساله مورد نظر را مد نظر قرار دهید نه اینکه با بیانی کلی در انتقاد خود نکات مبهم به جای گذارید. زمانیکه بطور مشخص و دقیق انتقاد خود را بیان می کنید طرف مقابل به راحتی متوجه دغدغه اصلی شما شده و به او کمک می کنید که موضوع مورد انتقاد را بهتر مدیریت کند. به این روش به خود کمک می کنید تا خدمات بهتری از طرف مقابل دریافت کرده و به آسانی به هدفی که از انتقاد مورد نظر داشته اید دست یابید زیرا ذهن طرف مقابل را به روی هدف ناشی از انتقاد متمرکز کرده اید. او متوجه نکات مساله ساز، دلایل آنها و زمینه های تاثیرگذاریشان خواهد شد. به عبارتی نگویید من این سبک کار ترا دوست ندارم بلکه دقیقا مشخص کنید چه بخشی از کارش جای بحث دارد و در ادامه اشاره کلی به بخش مورد نظر نکنید یعنی نگویید درک صحبت های شما مشکل است بلکه بگویید سرعت بالای صحبت کردن شما اجازه تمرکز زیاد به روی صحبت ها را نمی دهد و در نتیجه درک عمیقی از آنها به دست نمی آورم.
انتقادی کنید که عمل کردن به آن ممکن باشد
برای اینکه انتقاد سازنده ای داشته باشید بایستی دقت کنید که آنچه از انتقاد به دنبال رفعش هستید، وضعیتی قابل اجرا باشد یعنی بطور مثال شخص مقابل شما توانایی برطرف کردن آن را داشته باشد. چنانچه تغییر وضعیتی که موجب انتقاد شما شده از توان فرد یا مجموعه مورد نظر خارج باشد تنها باعث خلق احساس ناخوشایند می شود. بطور مثال فرض کنید که دوست شما خودش را برای مسابقه خوانندگی آماده می کند شما می توانید در مورد انتخاب آهنگ و ژستی که به هنگام اجرا به خود می گیرد نقدش کنید اما نباید به او بگویید که صدایش از نظر شما خش دار است و زیبا نیست چون این مساله ای است که قادر به تغییرش نمی باشد، در ضمن مساله ای سلیقه ای است زیرا خیلی از مخاطبان به دنبال صدای خش دار هستند چون از شنیدن این سبک صدا لذت بیشتری می برند.
توصیه هایی در راستای بهبود موارد نقد شده ارائه دهید
بعد از اینکه فرایند انتقاد سازنده کردن را به شکلی که شرح داده شد پشت سر گذاشتید زمان آن رسیده که به فرد مقابل خود رهنمودهایی ارائه دهید بر مبنای اینکه چه کارهایی می تواند در جهت برطرف کردن موارد انتقاد شده انجام دهد. هر فرد دیدگاه مخصوص به خود دارد که همین امر موجب می شود از زوایای گوناگون بتوان انقادها را مورد ارزیابی قرار داد. زمانیکه به طرف مقابل خود رهنمودی در رابطه با انتقاد خود ارائه می دهید، او از آنچه در ذهن شما می گذرد مطلع می شود. در ضمن با بیان توصیه های لازم، انتقاد خود را به جریان می اندازید تا رفع شود و فرصت طفره رفتن را از شخص مقابل خود می گیرید.
گمانه زنی نکنید
به عنوان نکته پایانی، بایستی بدانید که انتقادات شما باید بر مبنای حقیقت نه حدس و گمان های شخصی صورت گیرد. زمانیکه با تصورات ذهنی خود دست به انتقاد می زنید شخص مقابل اطمینان زیادی به انتقاد شما نمی کند و شما در نظرش با درایت نیستید به ویژه اگر حدس و گمانهای شما درست هم نباشند. فرض کنید از شنیدن سخنرانی شخصی متوجه برخی اصطلاحات کاربردی او نمی شوید و به جای اینکه بگویید ادبیات گفتاری او برایتان آشنا نبوده ، به حدس و گمان خود اکتفا کرده و بگویید که از نظر من ادبیات گفتاری او مناسب این سخنرانی نبوده و به همین دلیل سخنرانی بی هدف دنبال شده است و پیامد خوبی نداشته است. ارتباط به دور از تصورات و خیالات ذهنی، در هر مرحله ای از رابطه، سازنده است به خصوص زمانیکه قصد انتقاد کردن داشته باشید.
